Monday, September 17, 2012

Что делать при надвигающемся кризисе


Итак, что на сегодня мы имеем?

США объявили, что опять включают станок и будут скупать ГЦБ бумаги по 40 миллиардов в день, пока безработица не пойдет вниз.

Конституционный суд германии одобрил план банковского союза и участие в Германии в спасение евро зоны, хоть и ограничил их долю 150 миллиардами. Все что свыше должно будет пройти через парламент. 

Европейский центробанк подтвердил свое намерение скупать гос облигации. Китайцы давно уже это делают. Да почти все центробанки в мире сейчас активно иyфлируют деньги. Почему-то они думают, что печатанием денег можно решить фундаментальные экономические проблемы.

Я уже писал почему происходят кризисы. Сейчас центробанки повторяют ту же ошибку. После кризиса дотком бума, федеральный резерв понизил ставку, что привело к буму во многих отраслях, что, в последствии, привело к кризису 2008-го года. Теперь, чтоб побороть новый кризис, они еще больше снизили ставку и увеличил гос затраты, что обернется еще большей катастрофой в  ближайшем будущем.

Все идет, как я рассказывал в своей книге. Учитывая, что не хотят предпринимать правильных шагов рискуя своей карьерой, я решил:


  1. выложить свою книгу в открытый доступ (смотри в конце). Учитывая, что на Азербайджанском языке -
  2. в вкратце изложить, как обычный человек может себя уберечь от всего этого.

Когда центробанки инфлируют валюту, в худшем положение оказываются те, у кого есть сбережения, в боле выигрышном те, у кого кредиты. Если вы копите, то должны копить в нормальных валютах, металле (серебро, золото) или же инвестировать в компании по производству продуктов питания, фермерские хозяйства, нефте-газовые и другие сферы, так называемые commodities. На это все цены будут держаться достаточно высоко.

Из валют я советую Шведские кроны, Сингапурский Доллары, Австралийский Доллар. Ремнинби (китайский юань) вы пока купить не сможете. Более продвинутые юзеры могут купить ценные бумаги в этих валютах и зарабатывать еще на них, так как в наших странах депозитов вы не найдете по таким редким валютам. Можете через брокеров захеджировать ваши сбережения, если они значительны.

Если вы откладываете деньги на покупку машины или квартиры, то самое время их купить. На недостающую сумму возьмите кредит, инфляция все равно сожрет проценты, так что особо ничего не переплатите. Главное убедитесь, что в контракте нет пунктов при котором банк может повысить ставку без вашего согласия.

Старайтесь избегать покупки жилья, как инвестиции если в этом не разбираетесь. Купите только если вам оно нужно. Хороший период, чтоб увеличить площадь квартиры, купить новую машину, дачу. Особенно если  дают кредит под низкие проценты.

Но не перестарайтесь! Кредиты  - зло! Увлекаться ими не стоит. Берите только то, что вам реально нужно.

Если покупаете одежду, купите хорошую, не экономьте. Хотите купить телевизор, купите лучший. Тренажер домой, тоже не экономьте особо.
Через много лет у вас будет то, что вы и так хотели купить, а вот депозит в банке победнеет, хоть номинально и увеличится.

Не стоит пренебрегать сбережениями на черный день. Какой-то уровень наличных всегда надо иметь. В зависимости от ситуации держите и кэш.

Центробанк Азербайджана опять соврал. В прошлом году обещали, что отпустят манат в свободное плавание, что сделало бы его привлекательной валютой для хранения сбережений, но в этом году опять стерилизовали более 600 миллионов долларов за первое полугодие, чтоб не дать ему укрепиться. Так что, в эту валюту тоже особо вкладываться не стоит.

Покупайте плодородные земли или же долю во всякого рода фермерских хозяйствах. Скоро мясо, молоко, масло, фрукты, овощи - все станет еще дороже. В ВТО нам еще лет десять не попасть. Сможете не только заработать, так еще и обеспечить себя всем этим. Опять же, не стоит заниматься тем, что вы не знаете. Внимательно подходите к выбору партнеров. Не существуют без рисковых инвестиций. Чем выше прибыль, тем больше шансов на банкротство.

Старайтесь не покупать дома, которые еще только строятся. Старайтесь не расширять производство, так как весь спрос последующих нескольких лет будет вызван лишь инфляцией и фальсификацией рыночных сигналов, ничего более за ним не стоит.

Берегите свои деньги. Если книга понравится, можете купить бумажную копию или пожертвовать  немного денег для моей следующей работы, которая выйдет в свет в начале следующего года. Линк на книгу

Берегите себя и свои кровно заработанные,

Фриман


Wednesday, September 5, 2012

Битва века теперь c субтитрами на Азербайджанском.

В борьбе за умы молодых экономистов, решил сделать дебаты еще ближе нашим студентам. Перевел второй раунд всем известного репа "Битва Века: Кейнс против Хайека" на азербайджанский язык. В жизни не писал ни одного репа или стихотворения, затем не судите строго.





Keyns
İştə burdayız! Böyük durğunluq, gülə-gülə!
Gördünüz ki, böhranda deyilsiniz sayəmdə.
Qurtulmaq şansınız - dərsimi öyrənsəniz.
Lord Keyns. İştə gəldim. Sırayaya düzülünüz

Hayek
Kürəkləri çıxartdıq, lakin hələ də xəndəkdəyik,
hələ də qazırıq. İstiqaməti səncə dəyişməməliyik?
Dostum, parti sona yetdi, “Uzun vədə” artıq indi.
Ayılnamın vaxtı gəldi çıxdı.

Keyns
Zarafatmı edirsən? Çözümüm mükəmməl işlədi.
Bax bir 2009-dakı böyük durğunluq sona yetdi.
Haqqımı tələb edirəm. İşlər daha pis ola bilərdi.
Hesablamalarımı açıb, düzgünlüyümü göstərərdim.
                                                                                        
Hayek           
Ekonometristlər, həqiqətən o qədər saxta,
Gerçək elmi öyrənə, ya meyllərini təsdiqləyə?
Keynsyen modelləri səliqəli və o qədər zərifdir
Lakin yuxarıdan aşağıya baxış – faciəli lovğalıqdır.

Nəqarət
Hansı yolu biz seçməli?       
Altdan üstəmi, ya yuxarıdan aşağı?
Döyüş davam edir,
Keyns və Hayek raund iki.
Gəldi qərar verməyin vaxtı
Yuxarıdan enəkmi biz? Ya aşağıdan yüksələk?
Ustadlarımızı biz dinləyək
Keyns və Hayek qarşılaşır

Keyns
Daha yaxşı edə bilərdik, daha çox xərcləsəydik.
Çox pis ki, yalnız müharibə vaxtı bunu edə bilərdik.
İstədiyin qədər riyazi hesablamaları öcəşəyə bilərsən
Müharibənin böhranı bitirdiyini rədd edə bilərsən?

Hayek
Vaov! Bir az rəqəm səni çox coşdurandır.
Son baxdığımda müharibə zərər verəndir.
Çarpan yox idi, tələb sadəcə daralırdı
Bütün qıt qaynaqlar tanklara xərcləndi.
Yetərincə səhv buna rifah demək,
Ət yox, yağ yox, sıxıntıda ömür sürmək.
Müharibə xərcləri getdikcə bitdi, dostların fəlakət olduğunu qışqırdı.
Lakin iqtisadiyyat yenə canlandı və daha tez genişlənməyə başladı.

Keyns
Sən də sadəcə görmək istədiklərini söylədin.
Müharibəyə yönələn xərclər ÜDM-i yüksəltdi,
İşsizlik demək olar sıfıra endi.
Buna görə mənəm əfəndi!

Hayek
İş yerləri yaratmaq bəsit bir sənət.
Millət savaşdaykən, insanlar çağrışda,
Bütün işçilər orduda və flotda.
Tam məşğulliyət olur, qidasız bir əldə.

Nəqarət

Hayek
İşləmək vasitədir, hədəfin özü deyil
Daha yaxşı yaşamaq, qidalanmaq üçün meyl.
Gerçək atrım verən - tələb olunanı istehsal edəndir,
Bunu edəcək mərkəzi planlaman deyil, sahibkardır.

Keyns
Mənim çözümüm sadə və asandır.
Önəmli olan xərcləri artırmaqdır. Niyə bundan coşan yalnız skandaldır?
Pul boru və kanallardan axar,
İqtisadiyyatın şərbətini yenilər.
İqtisadiyyat qaranlığa bürünən motora bənzər,
Həyata qaytarmaq üçün bir qığılcım yetər.
Xərclər - yaşamı sağlayan həyat qaynağıdır,
Hara getdiyi önəmli deyil, əsas olsun - yetərlidir!     

Hayek:
Bəzi sektorlarda durğunluğu görürsən dolğunluqda.
Amma digər sektorlar sağdır, yalnız bir-neçəsi qanovda.
Gərəksiz xərclərdən yekə qarınlar getdikcə dolur.
Xərcləmələr müftə deyil, məsələnin məğzi budur .
İqtisadiyyat maşın deyil. Tənzimlənəcək qurğusu yoxdur.
Onu usta təmir etmir. “O” deyilən mübtəda belə yoxdur.
İqtisadiyyat yalnız bizik, lazım deyil mexanik.
Əlinizi bizdən çəkin, iqtisadiyyat bir orqanik.

Nəqarət

Keyns
Sən işsizlərə kömək etmək üçün nə etmək istəyirsən?
Bu məsələdən özünü uzaq saxlamaqda görsənirsən.
Problem olduqda sadəcə gözləyəcəyimizimi deyirsən,
Oturaq, gözləyək, bazar özünü tənzimləyənəycən?

Hayek
Əlbəttə nəsə etmək istəyirəm. Ediləcək bir çox şeylər diləyirəm.
Sual sorduğum mövzu iştə bu: kim, kim üçün plan hazırlayar?
Özümçün planı hazırlayıram, yoxsa sizin izninizə bunu buraxıram?
Planın bir azlıq tərəfindən deyil,  hamının hazırlamasını istəyirəm.
Çətinlik yaradan şeyləri təkrar etməməliyik,
Real artım istəyib, bumlara yol verməməliyik.
Pul itirənlərə köməyi bitirək,  qiymət mexanizmini çalışdıraq.
Onları yönəltməyi unudaq, dəlicəsinə hərəkətlərini dayandıraq.

Keyns
Haydi amma, zarafatmı edirsən? Wall Street –də baş verənlər
Sənin öz-özünü tənzimləmə fikrini dəyişdirmədilər?
Nəzarətin lazım olması dərsini sən belə qəbul etməlisən,
Birdə yanmaq təhlükəsinin bizdən uzaq tutmağa çalışmalısan.

Hayek
Nəzarət deyirsən? Dövlət uzun zamandır yataqlarda
Nəzarət etdiyi Wall Street firmaları ilə birlikdə
Kapitalizm gəlir və itki sistemi ilə bağlıdır
Uduzanların xilas edərək itkini sonsuz etməməlidir.      
Öyrəndiyim dərs?  Nə qədər az bildiyimizdir.
Dünyanın dövri bir axar deyil, mürəkkəb elmimizdir.
İqtisadiyyat - məktəbdə öyrənə biləcəyimiz bir dərs deyil.
Əksini düşünmək - bilgi iddiasıdan başqa bir şey deyil.

Nəqarət

Keyns
Yüksək atıva minib və artıq yarışırsan.
Mənim kimi hadisələrə tək-tək baxmırsan.
İnsanlar acı çəkdiyini görürəm, qollarımı sıvayıram,
Xəstəliyimizi sağaltmaq üçün  əlimdən gələni edirəm.
Gələcək arxayınsızdır, perspektivlər  zəifdir,
Bu üzdən azad bazar başarısızlığa meyldir.
Dəyişkən dünyada daha çox nəzarət gərəkdir,
Dövlət tənzimləməsi krizisdə qoruyucu mələkdir.

Hayek
İnsanlar şahmat taxtasında oynada biləcəyin fiqurlar deyil.
Keyfincə, onların xəyal və arzularını saymamaq düzgün deyil.
Siyasi stimullarla azad seçim bir zarafatdır.
Sənin işlədiyin linglər – uzaq bir xəyaldır.
Ehtiyacımız olanlar – stabil qanunlar və real qiymətlərdir,
Beləcə də rifah peyda olar və krizislər qısa müddət sürərdi.
Bizə bir şans verin, beləcə də tapaq,
Bir-birimizə ən yaxşı xidməti necə edək.

Nəqarət